Çocuklarda ve yetişkinlerde sıklıkla görülen tırnak yeme hastalığı, tıp literatüründe onikofaji olarak nitelendirilmektedir. Dürtü kontrol bozuklukları içerisinde yer alan bu hastalık, genellikle stres ve baskı altındayken ortaya çıkar ve 3-4 yaşından sonra kendisini gösterir. Sinirli bir karakter yapısına sahip olan çocuklarda tırnak yeme, nadiren de olsa dişlerin çıkmaya başladığı dönemlerde de görülebilir.

Tırnak yeme her 3 çocuktan 1’inde görülen bir hastalıktır. Ergenlik dönemine kadar devam eden bu durum, bazen de ergenlik döneminden itibaren ortaya çıkmaktadır. Bu alanda yapılan araştırmalara göre ergenlik döneminde kendisini gösteren bu hastalık, toplam ergen nüfusunun %40’ında görülmektedir. Genellikle kaygı, endişe, korku ve öfke gibi sebeplerle başlayan tırnak yemenin ergenlik döneminde artış göstermesi, çevreden onay görememekten kaynaklanmaktadır.

Temelde psikolojik nedenlere bağlı olarak gelişen tırnak yeme hastalığının nedenlerinden bahsetmeden önce bu hastalığın ne olduğunu iyi anlamak gerekir.

Tırnak Yeme Hastalığı (Onikofaji) Nedir?

Tıp literatüründe onikofaji olarak bilinen tırnak yeme, el tırnaklarının kenarlarındaki deriyi yeme, el ya da ayak tırnaklarını koparma, kemirme ve yeme gibi davranışlarla karakterize olan bir tür dürtü kontrol bozukluğu olarak tanımlanır. Genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkan bu davranış, ergenlik döneminde bireyin sosyal bakımdan onay görmesiyle beraber son bulabileceği gibi yetişkinlik dönemine kadar da devam edebilir.

Tırnak ve tırnak eti yeme önemli bir problem olarak görülse de bu durum aslında bireyin olaylar ya da duygularla baş edebilmek adına sergilediği davranışlardır. Bu hastalık, bireyin tırnak koparmayla ya da yemeyle alakalı dürtüsünü kontrol edemediği bir alışkanlık olarak da ifade edilebilir. Üstelik bu durum çoğu zaman psikolojik travmaların sonucu olarak ortaya çıksa da tırnak yiyen ebeveynlerin çocukları onları taklit ederek bu davranışı sergilemeye başlayabilir.

Çocuklarda Tırnak Yeme Hastalığı

Yetişkinlerde tırnak yeme hastalığı genellikle 3-4 yaşından itibaren başlar. Bazı bireylerde bu alışkanlık dudak yeme, burun çekme, saç kıvırma, kalem kemirme gibi davranışlara dönüşebilir. Çocuklarda görülen onikofaji ise çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilen bir dürtü bozukluğudur. Aile bireylerin bu davranışı için çocuğu sıklıkla uyarması, bu durumun daha fazla tekrar etmesine yol açabilir. Bu türden bozukluğa sahip olan çocuklar zamanla insan içerisinde ellerini ve tırnaklarını saklamaya başlar. Hatta ellerini ön planda kullanması gereken davranış ve durumlardan kaçınır.

Çocuklarda tırnak yeme hastalığının tedavisi son derece önemlidir. Dolayısıyla ebeveynlerin, bu dürtü bozukluğunu fark ettiği andan itibaren göz ardı etmemesi, çocuğun elini kullanması gereken aktivitelere yönlendirerek bu sorunun üstesinden gelmeye yardımcı olması gerekir. Bu durum bir alışkanlık haline dönüştüğündeyse çocuğu neden memnuniyetsizlik duyduğu hakkında araştırmada bulunması ve altta yatan nedeni ortadan kaldırmaya çalışması önemlidir.

Tırnak Yiyen Çocuklara Nasıl Yaklaşmak Gerekir?

Ebeveynlerin ve yakınların tırnak yiyen çocuklara karşı nasıl yaklaşması gerektiği de önem teşkil eden konulardan biridir. Tırnak yiyen çocuklarda 4 yaşına kadar görmezden gelerek dikkatini başka yöne çekmeye çalışmak faydalı olacaktır. Bu gibi durumlarda sinirlenmek, azarlamak, cezalandırmak ya da korkutmak bir çözüm olmazken, aksine sorunun daha da fazla şiddetlenmesine yol açacaktır. Dolayısıyla ebeveynlerin bu süreçte sabırlı olması ve çocuğa karşı anlayışla yaklaşması gerekir.

Ebeveynlerin ve aile bireylerinin, çocuğun rol model aldığı tırnak yiyen bir büyüğünün olmadığından emin olmak önemlidir. Bununla beraber ebeveynlerin çocuğu uzun süre boyunca bilgisayarda oynadığı şiddet içerikli oyunlardan uzaklaştırması, korku ya da gerilim filmleri izlemesine müsaade etmemesi gerekir.

Diğer yandan tırnak yeme bandı, tırnaklara sürülen acı ve zararsız tırnak cilası gibi kozmetik ürünlerini kullanmak da tırnak yiyen çocuklarda fayda sağlayabilmektedir. Fakat ebeveynlerin bu gibi sorunlar karşısında asli görevi, çocuğun duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade edebilmesine olanak sağlamasıdır.

Yetişkinlerde Tırnak Yeme Hastalığı

Yetişkinlerde tırnak yeme hastalığı genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkan bir sorundur. Bireyin çocukluk döneminde devamlı olarak azarlanarak eleştirilmesi, şiddet, kardeş kıskançlığı, yetersiz ilgiye maruz kalması gibi durumlarda ortaya çıkan bu hastalık, zamanında saptanamadığı ve önüne geçilemediğinde yetişkinlik dönemine kadar devam etmektedir.

Diğer yandan bireyin iş ya da özel hayatında karşılaştığı yoğun stres de bu alışkanlığa neden olan faktörler arasında yer almaktadır. Yoğun stres altında olan ve bu durumu alışkanlık haline getiren birey, bu gibi anlarda tırnaklarını yiyerek kendisini sakinleştirmeye çalışabilir. Yetişkinlerde de çocuklarda olduğu gibi kaygı ve stresin azalması durumunda tırnakları yeme davranışının da dozu azalacaktır. Fakat aynı döngüde sorunlar arttığında bu davranış da geri gelecektir. Bu durumda tırnakları yeme alışkanlığı bir sebepten ziyade bireyin sahip olduğu bozukluğa karşı geliştirdiği davranış biçimidir.

Yetişkinlerde tırnak yeme psikolojik tedavisi yapılmadığı takdirde bu hastalıktan kurtulmak pek de kolay olmayacaktır. Dolayısıyla bu gibi durumlarda hastanın bir uzman klinik psikologdan yardım alması önemlidir.

Tırnak Yeme Davranışının Nedenleri Nelerdir?

Onikofaji, halk arasında bir çeşit güvensizlik belirtisi olarak nitelendirilse de bu hastalığın sebepleri son derece geniş bir yelpazeye sahiptir. Bireyin duygu durumundaki değişikliklere karşı gösterdiği bir tepki olan tırnakları yeme alışkanlığının nedenleri hakkında kesin bir kanıya varılamasa da yapılan çalışmalar bazı nedenler üzerine yoğunlaşmıştır. Bu nedenleriyse şu şekilde örneklendirebiliriz:

Bebeklik Dönemi

Çoğunlukla bebekliğin beşinci ayından sonra görülmeye başlayan tırnak yeme belirtileri, daha çok parmak emmeyle beraber başlamaktadır.

Öğrenilmiş Davranış

Anne, baba ya da aile bireylerinden herhangi birinin tırnak yediğini gören çocuklar, bu davranışı taklit ederek bir alışkanlık ya da hastalık boyutuna ulaştırabilmektedir.

Genetik Faktör

Bir çocuğun ya da yetişkinin duygu durumunda yaşadığı ani değişimler, kaygı bozukluğu ve anksiyeteyle ilişkili ortaya çıkan onikofaji hastalığı, bu türden hastalıkların genetik geçişiyle bağlantılı olabilmektedir.

Psikolojik Etkenler

Tırnak yeme hastalığı nedenlerinin en önemlisi psikolojik etkenlerdir. Bireyin yaşadığı kaygı, korku, gerilim, sıkıntı ve öfke gibi duygular, onikofaji hastalığına neden olabilmektedir. Bireyin fiziksel ya da sosyal çevresinde yaşadığı beklenmedik değişimler kendisine olan güvenini kaybetmesine yol açabilirken, bu gibi durumlarla tırnak yiyerek başa çıkmasına da sebebiyet verebilir.

Diğer yandan otoriter ve baskıcı bir ailede büyüyen çocuk, eleştirilmekten, cezalandırılmaktan korktuğu, aile içerisinde değersiz olduğunu düşündüğü, ilgi ve sevgiden yoksun olduğu için de tırnak yiyen bir birey haline dönüşebilmektedir. Tüm bunların dışında;

• Zihinsel gerilik,
• Gelişimsel bozukluklar,
• Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu,
• Majör depresyon,
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite,
• Altına ıslatma (enürizes) gibi durumlar da yine onikofaji nedenleri arasında yer almaktadır.

Tırnak Yeme Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda yaygın olarak görülen onikofaji, ergenlerde ve hatta sinir tik olarak alışkanlık geliştirebilen yetişkinlerde tedavi edilmesi gereken sorunlardan biridir. Bu hastalığın belirtilerine birkaç örnek göstermemiz gerekirse;

• Isırma öncesinde gerginlik hissi (rahatsızlık, endişe, heyecan gibi),
• Bireyin ısırmasına neden olan kaşıntı, karıncalanma ya da ağrı,
• Tırnakları yeme konusuna suçluluk hissetme ve utanç duyma,
• Isırdıktan sonra zevk alma,
• Ağız yaralanmaları ya da diş sorunları,
• Parmak çevresindeki dokularda hasar gibi durumlar, tırnak yeme hastalığı belirtileri arasında yer almaktadır.

Tırnak Yemenin Zararları Nelerdir?

 Tırnak yeme hastalığı, ruhsal bakımdan duygusal gerginlik ve sosyal utanç gibi durumlara neden olabilen bir hastalıktır. Genellikle trikotilomanı (saç yolma hastalığı) ve kompulsif deri yolma gibi hastalıklarla ilişkilendirilen onikofaji, çeşitli psikiyatrik sorunlara da neden olabilmektedir:

• Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)
• Karşı gelme bozukluğu (ODD)
• Tourette sendromu
• Ayrılık kaygısı bozukluğu

Diğer yandan bu hastalık fiziksel sağlık sorunlarına da yol açmasıyla bilinmektedir:

• Koparılan tırnakların yutulmasından kaynaklı olarak ortaya çıkan mide sorunları
• Tırnak plağı ve çevresindeki deride mantar enfeksiyonları oluşması
• Çene eklemleri, diş kökü erimesi ve diş yapısında bozulmalar
• Bağırsak parazit enfeksiyonları
• Maloklüzyon olarak nitelendirilen çenenin normal şekilde kapanmaması

Tırnakları yeme hastalığı çocuklarda ve yetişkinler bu gibi pek çok farklı sağlık sorunlarına neden olabilen bir hastalıktır. Bu nedenle onikofaji tedavisi son derece önemlidir. Çocuğunuzun, kendinizin ya da bir yakınınızın bu türden bir hastalıkla karşı karşıya kalması durumunda tırnak yeme hastalığı tedavisi için bir uzman psikoloğa yönlendirilmesi gerekir.

Tırnak Yeme Hastalığının Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tırnak yeme hastalığı tedavisinde atılan ilk adım, erken çocukluk döneminde bu alışkanlığın görmezden gelinmesi ve çocuğa sabırla yaklaşılmasıdır. Başlangıcı erken çocukluk dönemine dayanan bu hastalıkta, çocuğun ellerini kullanacağı aktivitelere yönlendirilmesi ve asla uyarıda bulunulmaması gerekir. Fakat bu durum bir çeşit alışkanlık haline geldiğinde davranışın altında yatan nedenlerle ilgili bir araştırma yapılması ve gerektiğinde uzman psikologlardan yardım alınması gerekmektedir.

Özellikle de bu hastalığın temelinde yatan nedenler kaygı, stres, çocukluk döneminde yaşanan istismar ve bu gibi durumlarsa, mutlaka bir uzman psikolog yardımı alınması gerekmektedir. Bu gibi durumlarda klinik psikologlar, uyguladıkları terapi yöntemleriyle sorunun kaynağını tespit ederek ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar yürütmektedir.

Terapi yöntemleri, hastaların karşılaştığı çeşitli sorunlar ve hatta onikofajiye neden olan durumlarla nasıl başa çıkması gerektiğini öğrenebileceği en iyi tedavi yöntemlerinden biridir. Üstelik hastalar bu yöntemler sayesinde yalnızca tırnak yeme sorunuyla değil, diğer pek çok psikolojik sorunlarla da nasıl mücadele edebileceğini öğrenebilmektedir.

Sizde kendiniz, çocuğunuz ya da bir yakınınızın tırnak yeme sorunu için profesyonel bir desteğe ihtiyaç duyarsanız kliniğimizle iletişime geçebilir, her biri birer uzman olan psikologlarımızdan yardım alabilirsiniz.