Modern yaşamın getirdiği yaşam şekli ve stres, dönem dönem insan hayatını olumsuz yönde etkileyen bir durumdur. Bu yaşam şekli çoğu zaman çeşitli sağlık sorunlarını da beraberinde getirir. Hareketin olmadığı, sosyallikten uzak bir yaşam ve yoğun iş stresi, psikolojik ve nörolojik rahatsızlıklara neden olabilir. Unutkanlık hastalığı da bu rahatsızlıklardan biridir.

Unutkanlık, bireyin hem günlük yaşamını hem de iş hayatını kötü yönde etkileyen bir rahatsızlıktır. Bu durum genellikle bireyi psikolojik olarak olumsuz düşüncelere sevk eder. Böylelikle kısır döngüye giren bireyin unutkanlığı daha da çok artarken, sonucunda da unutkanlık hastalığına yakalanması kaçınılmaz bir hal alır.

Unutkanlık hastalığının nedenleri çeşitlilik gösterir. Fakat bireyin ciddiye alması gereken bir rahatsızlık olurken, bireyin durumunun farkında vardığında kesinlikle bir uzmandan yardım alması gerekir. Bireyin unutkanlık karşısında kendi başına uygulayabileceği bazı yöntemler de bulunur. Ancak ilk etapta birey için tanı koyulması gerekir. Unutma hastalığı tanısı çoğu zaman bir psikolog ya da nöroloji uzmanı tarafından gerçekleştirilen birtakım testlerle koyulur. Hastalığa yol açan faktörler göz önünde bulundurularak bir tedavi süreci başlatılır ve unutkanlık durumlarının önüne geçilmesi sağlanır.

Unutkanlık Belirtileri Nelerdir?

Unutma hastalığı, çeşitli nedenlerle ortaya çıktığından semptomları da farklılık gösterebilir. Her hasta için aynı semptomların görülmesi beklenmezken, bazı hastalar yakın zamanda yediği içtiği şeyleri unutabilir. Bazılarıysa yaması gereken işleri unutur. Bunların dışında bireyin herhangi bir eşyayı nereye koyduğunu unutması da muhtemeldir. Fakat genel olarak unutkanlık belirtilerinden bahsetmemiz gerekirse;

• Bireyin günlük hayatındaki rutin işlerini ve aktivitelerini unutması,
• Daha özlediği bir filmin ya da okuduğu kitabın konusunu unutması,
• İş hayatındaki yapılması gereken görevlerini unutması,
• Daha çok pek çok kez gittiği ve ziyaret ettiği adresi unutması ya da bulmakta güçlük çekmesi,
• En kolay seçimlerde dahi kararsız kalması ya da hangisini tercih ettiğini unutması,
• Normal şartlarda ilgisini çeken şeylere karşı artık kayıtsız kalması,
• Yoğun depresyon yaşaması,
• Anksiyete ya da sinirlilik gibi durumlar unutkanlık belirtileri arasında yer alır.

Söz konusu olan bu belirtiler unutma hastalığında en yaygın görülen semptomlar olsa da bu semptomlar zaman içerisinde artış gösterebilir. Özel bir günü unutmak, aile bireylerinin ya da yakınlarının ismini unutmak, sahip olunan eşyayı kaybetmek, konuşurken ne söyleyeceğini unutmak ve bunun gibi daha pek çok farklı durum bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Hastalık her insanda farklı şekilde seyredebildiğinden belirtileri de o denli fazlalık gösterebilir.

Unutkanlık Nedenleri Nelerdir?

Psikolojide unutkanlık nedenleri hafızayla ilişkili olarak iki farklı başlık altında incelenirken, bu iki başlık; kısa süreli hafızayla bağlantılı ulaşılmayan bilgi ve uzun süreli bellek sorunuyla bağlantılı kullanımda olmayan bilgidir.

Unutma hastalığının nedenleri çoğunlukla hafızayla alakalı bir durumdur. Ulaşılması mümkün olmayan bilgi unutkanlığında veriler hafızada saklanmıştı. Ancak erişime kapalıdır. Uzun süreli hafızayla alakalı unutma durumundaysa verilere giden yol tümüyle kapalıdır. Bu durumda verileri kullanabilmek mümkün olmazken, tümüyle unutulmuş verilerdir. Bu kısım hatıraların dahi unutulduğu bölüm olarak ifade edilir.

Unutkanlık nedenlerini bu iki başlık altında ifade etmek gerekirse, kısa süreli hafızaya ilişkin unutkanlık nedenleri şunlardır:

• Bozulma
• Müdahale
• Geriye dönük müdahale
• İleriye dönük müdahale
• Güdülenmiş unutma
• Yerini alma
• Depolanmama

Uzun süreli hafızaya ilişkin unutkanlık nedenleriyse şunlardır:

• Geri alamama
• Bozulma

Tüm bunların dışında bazen unutma hastalığı psikolojik ve fiziksel nedenlerle de ortaya çıkabilir. Aşırı stres altında olmak, çok çalışmak gibi durumlar da unutkanlığa neden olurken, bazen de ciddi sağlık sorunları unutkanlığa yol açabilir. Unutma hastalığı bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilediğinden göz ardı edilmemesi gereken bir sağlık sorunudur.

Genç Yaşta Unutkanlık Neden Olur?

Unutkanlık denildiğinde çoğu zaman akla demans gelir. Unutma hastalığı gibi bir sağlık sorunuyla karşı karşıya olan birçok insan demans hastalığına yakalanmaktan korkar. Özellikle genç yaştaki insanlar unutmaya başladığında demans başlangıcının olup olmadığı korkusuna kapılır.

Unutma durumları için doktora müracaat eden insanlar hastalığının nedeninin ne olduğunu, demans ile alakalı olup olmadığını öğrenmek ister. Demans daha çok iler yaşta görülen bir bunama hastalığı olarak bilinirken, nadiren de olsa genç yaşta görülebilir. Fakat her unutkanlığı demans hastalığına yormamak gerekir.

Genç yaşta unutkanlık durumunun neden olduğu merak konusu olurken, bu durumun nedenlerini şu şekilde açıklayabiliriz:

Depresyon

Depresyon, genç yaşta unutkanlık durumu için bir neden olarak gösterilebilir. Bu ruhsal bozukluk, stres, üzüntü, ajitasyon, yoğun iş temposu gibi sebeplerle sinir sisteminin değişmesi ve bununla ilişkili olarak sinir sistemi işleyişinin bozulması olarak ifade edilir. Bireyde aşırı sinir, uyku sorunları, takıntı, heyecan ve sinirlere hâkim olamama gibi durumlarla yol açan depresyon, aynı zamanda odaklanma sorununa da neden olabilir. Odaklanma sorunuysa beraberinde unutkanlığı da getirir. Bu nedenle de genç yaşta unutma hastalığı sebeplerinden biri olarak gösterilebilir.

Kötü Beslenme

Yoğun iş temposu ve vakit bulamama gibi durumlar çoğu insanı hazır gıdalar tüketmeye iter. Bununla beraber hareketsizlik ve kötü beslenme nedeniyle alınan kiloların az ve kontrolsüz beslenerek verilmeye çalışılması, vücudun ihtiyacı olan vitamin ve mineralleri karşılamanın önüne geçer. Bu faydalı bileşenlerin vücutta yeteri kadar bulunamaması gençlerde unutkanlığa yol açar. Kısaca özetlemek gerekirse; sağlıksız ve kontrolsüz beslenme, gençlerde unutkanlık nedenleri arasında yer alır.

Epilepsi

Epilepsi, ülkemizde son derece sık görülen ve bayılmaya neden olan hastalıklardan biridir. Halk arasında sara hastalığı olarak da bilinen epilepsi, unutkanlık ve dalgınlık atağı olarak kendisini gösterir.

Sebebi bilinmeyen unutma durumları, genellikle beyin elektrosuyla ilişkilidir. Bu türden hastalıklar çeşitli ilaçlarla tedavi edilirken, orta ve ileri yaşlarda görülen unutkanlıkların sebebi daha ciddi olabilir.

Beyin Hasarı

Genç yaşta beyin hasarına neden olan çeşitli durumlar, hastalıklar ve kazalar unutkanlığa sebep olurken, bazen de geçirilen beyin cerrahisi operasyonları da unutkanlığa yol açabilir.

Unutkanlık Başka Bir Hastalığın Belirtisi Olabilir mi?

Unutkanlık durumları, başka bir hastalığın belirtisi ya da sonucu olarak da değerlendirilebilir. Örneğin unutkanlığın Alzheimer, demans, tiroid hormonu bozuklukları, beyindeki herhangi bir tümör gibi durumların belirtisi olduğunu söyleyebilmek de mümkündür.

İş ve Sosyal Hayata Etkileri

İster çalışma ya da hayat şartlarına bağlı olarak çıksın ister herhangi bir hastalığın belirtisi olsun, unutkanlık şikayetleri gerek sosyal hayatı gerekse iş hayatını olumsuz yönde etkileyen bir durumdur. Unutkanlığın bir hastalık semptomu olarak ortaya çıkması durumunda, bu durumda çalışma hayatını daha fazla etkilemesi kaçınılmazdır. Dolayısıyla bu sürecin en iyi şekilde yönetilmesi gerekir. Unutkanlığa sebep olan hastalığın ne olduğunun belirlenmesi ve kısa sürede tedavi altına alınması son derece önemlidir.

Unutkanlık İçin Ne Yapmak Gerekir?

Unutma durumlarıyla karşı karşıya olan bireylerin bazı yöntemleri hayatına dahil ederek bu sorunla başa çıkabilmesi mümkündür. Unutma hastalığı için ne yapılması gerektiğini düşünenler için şu yöntemleri önerebiliriz:

• Kitap okuma alışkanlığı edinmek ya da alışkanlığınızı geliştirmek,
• Bulmaca çözmek,
• Eve ya da işe gidip gelirken yeni yollar keşfetmek,
• Yapboz yapmak,
• Ajanda kullanmak ve planlı çalışmak,
• Stresle başa çıkabilmek için aynı şeyleri düşünmekten kaçınmak,
• Yeni bir dil öğrenmeye çalışmak,
• Yeni eğitimlere alınabilecek etkinliklere katılmak,
• Arkadaş çevresiyle sık sık görüşüp sosyalleşmek,
• Zihni gereksiz şeylerle yormamak,
• Gerektiğinde unutkanlık tedavisi için bir uzman psikologdan yardım almak.

Unutkanlık sorunuyla başa çıkamayanların yaşam kalitesini artırması için mutlaka bir uzman psikologdan yardım alması gerekir. Bu sayede alınacak olan terapiler sayesinde unutma hastalığının üstesinden gelmek daha kolay bir hal alacaktır.

Unutkanlığı Önlemek Mümkün mü?

Unutma hali bazen zihinsel yorgunluk, stres, travma, kaygı gibi problemler nedeniyle de ortaya çıkabilir. Unutkanlığın kaynağı herhangi bir hastalığa dayanmıyorsa ya da vitamin eksikliği gibi durumlardan kaynaklanmıyorsa günlük hayatta alınacak bazı önlemlerle unutkanlığı önlemek mümkündür. Bu önlemleri de şu şekilde örneklendirebiliriz:

• Unutkanlık için kaygıları bırakmak
• Strese neden olan şeylerden uzak durmak
• Hatırlamak için kısa kısa notlar almak
• Unutulmaması gereken şeyleri yüksek sesle tekrar etmek
• Yeni şeyler öğrenmeye çalışmak
• Devamlı olarak aynı şeyleri düşünmeyi bırakmak
• Sağlıklı bir uyku düzeni oluşturmak
• Sağlıklı beslenmek
• Okey, kâğıt türünden çeşitli oyunlar oynamak
• Sudoku, bulmaca çözmek

Bu gibi yöntemlerle hafızayı güçlendirebilmek ve geliştirebilmek mümkün olurken, böylelikle unutkanlığı önleyebilmek de mümkündür.

Nasıl Tedavi Edilir?

Unutma durumu bir hastalık ya da vitamin eksikliğinden kaynaklandığında, alanında uzman hekimler tarafından çeşitli yöntemlerle tedavi edilebilir. Buna karşın psikolojik nedenlerden kaynaklandığında unutkanlık tedavisi için uygulanabilecek en iyi yöntemlerden biri psikoterapidir. Uzman psikologlar tarafından uygulanan terapi yöntemleri sayesinde unutkanlık sorunuyla nasıl mücadele edebileceğini öğrenen hastalar, karşılaştıkları sorunlar karşısında daha güçlü bir mücadele sergileyecektir. Üstelik hafızayı güçlendirme metotları hakkında da bilgi alarak, olası bir unutkanlık durumuna karşı hazırlıklı olacaktır.

Sizde sık sık yaşadığınız unutma sorunuyla başa çıkamıyor ve profesyonel bir yardıma ihtiyaç duyuyorsanız kliniğimizle iletişime geçebilir, alanında uzman olan psikologlarımızdan yardım alabilirsiniz.